Wissenszone

Paraformaldehyde, ook bekend als polyoxymethyleen (POM) of technisch formaldehyde, is een belangrijke chemische stof met diverse toepassingen in de industrie. In deze blogpost zullen we de eigenschappen, toepassingen en veiligheidsaspecten van paraformaldehyde nader bekijken.

Wat is paraformaldehyde?

Paraformaldehyde is een wit, kristallijn poeder of granulaat dat bestaat uit formaldehyde monomeren. Het is een polymeer dat ontstaat door polymerisatie van formaldehyde moleculen. Paraformaldehyde is een thermoplastisch materiaal dat smelt bij verhitting en weer vast wordt bij afkoeling.

Chemische samenstelling en structuur

De chemische formule van paraformaldehyde is (CH2O)n, waarbij n gewoonlijk tussen 8 en 100 ligt. De exacte ketenlengte hangt af van het productieproces. Paraformaldehyde is een lineair polymeer waarbij de formaldehyde-moleculen via methyleenbruggetjes (-CH2-) met elkaar verbonden zijn.

Eigenschappen van paraformaldehyde

Paraformaldehyde vertoont een reeks interessante fysische en chemische eigenschappen die het aantrekkelijk maken voor vele industriële toepassingen:

Fysische eigenschappen

• Wit, kristallijn poeder of granulaat
• Geur van formaldehyde
• Smeltpunt tussen 120-170°C, afhankelijk van ketenlengte
• Oplosbaar in water, alcohol en andere polaire oplosmiddelen
• Onoplosbaar in niet-polaire oplosmiddelen zoals benzine of olie

Chemische eigenschappen

• Reactief tegenover nucleofielen zoals aminen, alcoholen of thiolen
• Ontleedt zich bij verhitting onder vrijgave van formaldehyde
• Oxidatiegevoelig, reageert met zuurstof
• Hydrolysegevoelig, reageert met water onder vrijgave van formaldehyde

Industriële toepassingen van paraformaldehyde

Vanwege zijn veelzijdige eigenschappen wordt paraformaldehyde in talrijke industriële processen gebruikt:

Kunststofproductie

Paraformaldehyde dient als grondstof voor de productie van polyoxymethyleen (POM), een technische kunststof met uitstekende mechanische eigenschappen. POM wordt gebruikt in de auto-industrie, machinebouw en elektrotechnische industrie.

Houtbewerking

In de houtindustrie wordt paraformaldehyde gebruikt als bindmiddel voor spaanplaat, vezelplaat en fineer. Het verbetert de sterkte en waterbestendigheid van houtmaterialen.

Farma- en cosmetica-industrie

Paraformaldehyde wordt gebruikt als ontsmettingsmiddel, conserveermiddel en geurbeheersmiddel in geneesmiddelen, cosmetica en persoonlijke verzorgingsproducten.

Landbouw

In de landbouw wordt paraformaldehyde gebruikt als fungicide, insecticide en ontsmettingsmiddel, bijvoorbeeld voor de behandeling van zaaigoed of voor de desinfectie van stallen.

Verdere toepassingen

Bovendien wordt paraformaldehyde gebruikt in de textielindustrie, de metaalverwerking, de lijmproductie en in laboratoria.

Veiligheid en milieuaspecten

Paraformaldehyde moet vanwege zijn eigenschappen met voorzichtigheid worden gehanteerd. Het is giftig bij inademing, inslikken of huidcontact en kan irritaties veroorzaken. Daarom zijn bij hantering en opslag passende beschermingsmaatregelen vereist.

Gezondheidsrisico's

• Paraformaldehyde is een irriterende stof voor ogen, huid en luchtwegen
• Het kan bij inademing leiden tot ademhalingsmoeilijkheden, hoesten en hoofdpijn
• Bij inslikken kan het misselijkheid, braken en buikpijn veroorzaken
• Langdurige blootstelling kan kankerverwekkend zijn

Milieuaspecten

• Paraformaldehyde is gevaarlijk voor water en kan bij onjuiste verwijdering waterlopen verontreinigen
• Het is biologisch afbreekbaar, maar de afbraakproducten kunnen eveneens schadelijk zijn
• Bij verbranding ontstaat formaldehyde, dat eveneens giftig is

Om deze redenen moeten bij de productie, opslag, transport en verwijdering van paraformaldehyde strikte veiligheidsvoorschriften worden nageleefd. Alleen op deze manier kan het risico voor mens en milieu worden geminimaliseerd.

Conclusie

Paraformaldehyde is een veelzijdige en belangrijke chemische stof met tal van industriële toepassingen. Zijn eigenschappen maken het een waardevolle grondstof, maar ook een potentieel gevaarlijke stof die veilig moet worden gehanteerd. Met de juiste beschermingsmaatregelen en afvalverwerkingsprocedures kan paraformaldehyde echter veilig en milieuvriendelijk worden gebruikt.