Зертхана мен өнеркәсіпте таллий нитратымен қауіпсіз жұмыс істеу
Таллий нитраты – әртүрлі өнеркәсіптік процестерде және зертханалық зерттеулерде қолданылатын өте улы тұз. Оның улылығына байланысты аса сақтықпен қарау қажет болса да, ол көптеген қолданбалар үшін өте маңызды. Бұл блог жазбасында біз ғалымдарды, техниктерді және өнеркәсіп жұмысшыларын осы тақырып бойынша саналы ету үшін таллий нитратымен жұмыс істеу кезіндегі қауіптер мен қауіпсіздік шараларын егжей-тегжейлі қарастырамыз.
Таллий нитратының қасиеттері мен қолданылуы
Таллий нитраты (TlNO3) – суда жақсы еритін кристалды, түссіз тұз. Оның тығыздығы 4,5 г/см³, балқу температурасы 206 °C. Таллий нитраты өзінің бірегей химиялық қасиеттеріне байланысты әртүрлі өнеркәсіп салаларында және зерттеулерде қолданылады:
- Жартылай өткізгіштер өнеркәсібі: Таллий нитраты диодтар мен транзисторлар сияқты жартылай өткізгіш құрылғыларды өндіру кезінде легирлеу құралы ретінде қолданылады.
- Әйнек өнеркәсібі: Оптикалық қолданбалар үшін арнайы әйнектерді балқыту кезінде таллий нитраты қоспа ретінде қызмет етеді.
- Пиротехника: Найзағай заттарында таллий нитраты арнайы түс әсерлері үшін пайдаланылуы мүмкін.
- Аналитикалық химия: Химиялық талдау зертханаларында таллий нитраты белгілі бір анықтау реакциялары үшін реагент ретінде қолданылады.
- Медициналық зерттеулер: Медициналық зерттеулерде таллий нитраты таллий сцинтиграфиясы сияқты арнайы кескіндеу әдістері үшін пайдаланылады.
Денсаулыққа қауіптері және қорғаныс шаралары
Таллий нитраты өте улы және ағзаға енгенде ауыр денсаулыққа зиян келтіруі мүмкін. Тіпті аз мөлшерде де жүрек айну, құсу, іш өту, қан айналымының бұзылуы және салдану белгілеріне әкелуі мүмкін. Ең ауыр жағдайда таллиймен улану өлімге әкелуі мүмкін.
Осы себепті таллий нитратымен жұмыс істеу кезінде қатаң қауіпсіздік ережелері сақталуы керек:
Жеке қорғаныс құралдары (ЖҚҚ)
Таллий нитратымен жұмыс істейтін әрбір адам тиісті қорғаныс құралдарын киюі керек. Оларға мыналар жатады:
- Жеңілдеткішпен жабдықталған химиялық қорғаныс костюмі
- Нитрил немесе неопреннен жасалған химиялық қорғаныс қолғаптары
- Қорғаныс көзілдірігі немесе бет қалқаны
ЖҚҚ үнемі зақымдануына тексеріліп, қажет болған жағдайда ауыстырылуы керек.
Техникалық қорғаныс шаралары
Сонымен қатар, зертханаларда және өнеркәсіп кәсіпорындарында техникалық қорғаныс шаралары өте маңызды:
- Сорғысы бар сорғыш шкафта немесе қауіпсіздік үстелінде жұмыс істеу
- Тікелей жанасудан аулақ болу үшін дозатор жүйелері мен тасымалдау құрылғыларын пайдалану
- Жұмыс орнының жанында төтенше душ және көз душын орнату
- Жұмыс беттерін үнемі тазалау және дезинфекциялау
Ұйымдастырушылық шаралар
Ұйымдастырушылық деңгейде келесі ережелер сақталуы керек:
- Таллий нитраты бар аймақтарға тек білікті персоналға рұқсат етіледі
- Қызметкерлер таллий нитратымен қауіпсіз жұмыс істеу бойынша нұсқау алуы керек
- Таллий нитратымен барлық әрекеттердің нақты құжатталуы
- Тамақтану және сусын аймақтарын жұмыс орнынан қатаң бөлу
Қалдықтарды жою және төтенше шаралар
Таллий нитраты қалдықтарын жою кезінде де ерекше сақтық таныту қажет. Олар арнайы қалдық ретінде қаралып, білікті түрде жойылуы керек. Таллий нитраты бар қалдықтарды ешқашан қарапайым үй қалдықтарына тастауға болмайды.
Апат немесе ластану жағдайында төтенше шаралар дереу қолға алынуы керек:
- Зақымдалған адамды қауіпті аймақтан шығарып, алғашқы көмек көрсету
- Ластанған киім мен теріні сумен мұқият жуу
- Көмек көрсетушілер мен улануға қарсы орталықты хабардар ету
- Жұмыс аймағын білікті түрде тазалау және дезактивациялау
Қорытынды
Таллий нитраты оның улылығына байланысты аса қауіпті зат болып табылады және ең жоғары сақтықпен қаралуы керек. Тек барлық қауіпсіздік ережелерін қатаң сақтау, жан-жақты қорғаныс шаралары және мұқият құжаттау арқылы адам мен қоршаған ортаға төнетін тәуекелді азайтуға болады. Сондықтан барлық қатысушыларды үнемі оқыту және саналы ету өте маңызды. Тек осылайша біз осы қауіпті затпен зертханада және өнеркәсіпте қауіпсіз жұмыс істеуді қамтамасыз ете аламыз.
